नियम ४ देखभाल व संरक्षण :
लैंगिक अपराधांपासून बालकांचे संरक्षण नियम २०१२
नियम ४
देखभाल व संरक्षण :
१) जेथे बालकाकडून तसेच कोणत्याही व्यक्तीकडून,
अधिनियमाच्या कलम १९ च्या पोटकलम १) अन्वये कोणतीही माहिती बालकांसंबंधातील विशेष पोलीस पथकाला किंवा स्थानिक पोलिसांना प्राप्त होईल तेथे, अशा माहितीचे प्रतिवृत्त प्राप्त झालेले बालकांसंबंधीतील विशेष पोलीस पथक किंवा स्थानिक पोलीस हे प्रतिवृत्त देणाऱ्या व्यक्तीला पुढील तपशील तत्काळ उघड करतील.
एक) त्याचे नाव व पदनाम;
दोन) पत्ता व दूरध्वनी क्रमांक;
तीन) माहिती मिळालेल्या अधिकाऱ्यावर जो पर्यवेक्षण करतो त्या अधिकाऱ्याचे नाव, पदनाम व संपर्काचे तपशील.
२) एखादा अपराध केलेला आहे किंवा अपराध करण्याचा प्रयत्न केलेला आहे किंवा अपराध करण्याची शक्यता आहे यांसंबंधीची (माहिती) अधिनियमाच्या कलम १९च्या पोट-कलम १) अन्वये अंतभूत असलेल्या तरतुदींन्वये विशेष पोलीस पथक किंवा यथास्थिती, स्थानिक पोलीस यांना मिलालेली असेल अशा बाबतीत संबंधित प्राधिकारी, जेथे लागू असेल तेथे
अ) फौजदारी प्रक्रिया संहिता १९७३ याच्या कलम १५४ च्या तरतुदींनुसार प्राथमिक माहिती अहवाल अभिलिखित करण्याची व त्याची नोंदणी करण्याची कार्यवाही करील आणि त्याची प्रत संहितेच्या कलम १५४ च्या पोटकलम २) अनुसार, असा प्रतिवृत्त तयार करणाऱ्या व्यक्तीला विनामूल्य देईल.
ब) जेथे बालकाला, अधिनियमाच्या कलम १९ च्या पोटकलम
५) अन्वये किंवा या नियमांत वर्णन केल्याप्रमाणे आपत्कालीन वैद्यकीय देखभालीची गरज असेल तेथे, बालकाला अशी देखभाल मिळावी. यासाठी नियम ५ अनुसार व्यवस्था करील;
क) अधिनियमाच्या कलम २७ अनुसार वैद्यकीय तपासणी करण्यासाठी बालकाला रूग्णालयात नेईल;
ड) न्यायसाहाय्यक विज्ञान प्रयोगशाळेत तपासणी करण्याच्या प्रयोजनांसाठी गोळा केलेले नमुने शक्य तितक्या लवकर न्यायसाहाय्यक विज्ञान प्रयोगशाळेत पाठविले आहेत याची खातरजमा करील;
ई) समुपदेशनासह साहाय्यकारी सेवा उपलब्ध होण्याच्या दृष्टीने बालक व त्याचे माता-पिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते किंवा त्याला ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशा व्यक्तीला माहिती कळवील आणि जे या सेवा व मदत पुरविण्यासाठी जबाबदार आहेत अशा व्यक्तींबरोबर संपर्क साधण्यासाठी त्यांना मदत करील.
फ) अधिनियमाच्या कलम ४० अनुसार कायदेशील सल्ला व
समुपदेशन मिळण्याचा हक्क आणि वकिलाने प्रतिनिधित्व करण्याचा हक्क याविषयी बालक व त्याचे मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते किंवा ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशा अन्य व्यक्तीला माहिती कळवील.
३) जेथे अधिनियमाच्या कलम १९ च्या पोट-कलम १) अन्वये, बालकांसंबंधीतल विशेष पोलीस पथकाला किंवा स्थानिक पोलिसांना माहिती प्राप्त झाली असेल आण बालकासोबत एकाच किंवा सामाईक घरदारात राहणाऱ्या व्यक्तीने अपराध केला असेल किंवा अपराध करण्याचा प्रयत्न केला असेल किंवा अपराध करण्याची शक्यता असेल अशी वाजवी धास्ती वाटत असेल किंवा बालक हे बाल अनुरक्षण संस्थेत राहत असेल व ते मातापित्याच्या आधाराशिवाय असेल किंवा बालक हे बेघर असेल व ते मातापित्याच्या आधाराशिवाय असल्याचे आढळून आले असेल तेते बालकांसंबंधातील विशेष पोलीस पथक किंवा स्थानिक पोलीस हे अधिनियमाच्या कलम १९ च्या पोटकलम ५) अन्वये बालकाच्या देखभालीची व संरक्षणाची गरज आहे किंवा कसे याविषयीच्या लेखी कारणांसह आणि बाल कल्याण समितीने सखोलपणे मूल्यमापन करावे या विनंतीसह असा अहवाल मिळाल्यापासून २४ तासांच्या अता संबंधित बाल कल्याण समितीसमोर बालकाला हजर करतील.
४) पोटनियम ३) अन्वये प्रतिवृत्त मिळाल्यावर, संबंधित बाल कल्याण संमितीने, बाल न्याय अधिनियम २००० च्या कलम ३१ च्या पोट-कलम १) अन्वये आपल्या अधिकारानुसार बालकाला, त्याच्या कुटुंबाच्या किंवा सामाईक घरदाराच्या अभिरक्षेतून बाहेर काढण्याची आणि त्याला बालकगृहात किंवा निवारागृहात ठेवण्याची गरज आहे किंवा कसे यावर एकतर स्वत:हून किंवा सामाजिक कार्यकत्र्याच्या मदतीने तीन दिवसांच्या आत निर्णय घेण्याची कार्यवाही करावी.
५) पोटनियम ४) अन्वये निर्णय घेताना, बालकल्याण समिती ही, पुढील बाबींचा विचार करून, बालकाच्या हिताबरोबरच बालकाने या बाबींवर व्यक्त केलेला कोणताही प्राधान्यक्रम किंवा मांडलेले मत विचारात घेईल:
एक) वैद्यकीय गरजा व समुपदेशन यांसह बालकाची तातडीने देखभाल करण्याची व त्याच्या संरक्षणविषयक गरजा पुरविण्याची मातापित्यांची किंवा एकतर मातेची अथवा पित्याची, किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते व त्याला ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशा इतर कोणत्याही व्यक्तीची क्षमता;
दोन) बालकाने मातापित्यांच्या कुटुंबाच्या व एकत्रित कुटुंबपद्धती असलेल्या कुटुंबाच्या देखभाली खाली राहण्याची व त्याच्याशी संपर्म ठेवण्याची गरज;
तीन) बालकाचे वय व त्याच्या परिपक्वतेची पातळी, लिंग आणि सामाजिक व आर्थिक पाश्र्वभूमी;
चार) बालकाची विकलांगता, कोणतीही असल्यास;
पाच) बालक ज्याने पीडित असेल असा कोणताही गंभीर आजार;
सहा) बालक किंवा बालकाच्या कुटुंबातील सदस्याचा अंतर्भाव असणाऱ्या कौटुंबिक हिंसाचाराचा कोणताही पूर्वेतिहास आणि
सात) बालकाच्या हिताच्या आड येणारे इतर कोणतेही संबंधित घटक
परंतु असे की असा निर्णय घेण्यापूर्वी, बालकाल अनावश्यक अशा यातना भोगाव्या लागणार नाहीत किंवा त्याची गैरसोय होणार नाही अशी रीतीने चौकशी करण्यात येईल.
६) अशा निर्णयामुळे व्यथित झालेले बालक व त्याचे
मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते व त्याला ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशी कोणतीही व्यक्ती आणि ज्याच्यासोबत बालक राहत असेल त्यांना, अशा निर्णयावर विचार करण्यात येत आहे हे कळविण्यात येईल.
७) बाल कल्याण समितीला अधिनियमाच्या कलम १९च्या पोटकलम ६) अन्वये अहवाल मिळाल्यावर किंवा पोट-नियम ५) अन्वये, आपल्या मूल्यमापनाच्या आधारवर आणि बालक व त्याचे मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते व त्याचा ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो त्यांच्या समितीने, अन्वेषण व न्यायचौकशीच्या आत्मविश्वास वाटतो त्यांच्या समितीने, अन्वेषण व न्यायचौकशीच्या प्रक्रियेदरम्यान बालकाला साहाय्य करण्यासाठी आधार देणाऱ्या व्यक्तीची मदत पुरविता येईल. अशी आधार देणारी व्यक्ती ही, बालकांचे हक्क व बालकांचे संरक्षण या क्षेत्रात काम करणारी एखादी व्यक्ती किंवा संघटना, किंवा बालकावर ताबा असलेल्या बालगृहाचा किंवा निवारागृहाचा अधिकारी किंवा जिल्हा बाल संरक्षण केंद्राने नेमलेली एखादी व्यक्ती असू शकते.
परंतु असे की, या नियमांतील कोणत्याही गोष्टीमुळे बालक व त्याचे मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते किंवा त्याला ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशी अन्य व्यक्ती यांना, अधिनियमाखालील कार्यवाहीसाठी कोणतीही व्यक्ती किंवा संघटना यांचे साहाय्य घेण्यापासून प्रतिबंध केला जाणार नाही.
८) आधार देणारी व्यक्ती, त्याला बालकासंबंधात जी माहिती मिळू शकत असेल अशी सर्व माहिती नेहमीच गोपनीय ठेवल. ती व्यक्ती बालक व त्याचे मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवतो व त्याला ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशी अन्य व्यक्ती यांना, उपलब्ध साहाय्य, न्यायिक प्रक्रिया व संभाव्य परिणाम यांसहित प्रकरणाच्या कार्यवाहीबद्दल माहिती देईल. तिला न्यायिक प्रक्रियेमध्ये जी भूमिका बजावता येईल त्या भूमिकेची माहिती देखील बालकाला कळवील आणि बालकाला, कोणतीही भीती व ती त्या रीतीने साक्ष देईल. ती रीत संबंधित प्राधिकाऱ्यांना कळविण्यात आली आहे याची खातरजमा करील.
९) जेथे बालकाला आधार देणाऱ्या व्यक्तीची मदत पुरविण्यात आलेली असेल तेथे बालकांसंबंधातील विशेष पोलीस पथक किंवा स्थानिक पोलीस हे अशी नेमणूक केल्यापासून २४ तासांच्या आत त्याबाबत विशेष न्यायालयाला लेखी कळवतील.
१०) बालक व त्याचे मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते किंवा त्याला ज्याच्याबद्दल विश्वास वाटतो अशी व्यक्ती यांनी विनंती केल्यावर बाल कल्याण समितीला आधार देणाऱ्या व्यक्तीची सेवा समाप्त करता येईल आणि सेवा समाप्त करण्याची विनंती करणाऱ्या बालकाला अशी विनंती करण्यासाठी कोणतेही कारण देण्याची आवश्यकता असणार नाही. विशेष न्यायालयाला अशी माहिती लेखी कळविण्यात येईल.
११) बालक व त्याचे मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते व त्याला ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशी अन्य व्यक्ती यांचे रक्षण करण्याची जबाबदारी बालकांसंबंधातील विशेष पोलीस पथकाची किंवा स्थानिक पोलिसांची असेल, जेथे आधार देणाऱ्या व्यक्तीची नेमणूक करण्यात आली असेल तेथे अशी व्यक्ती, आरोपीची अटक, दाखल केलेले अर्ज व इतर न्यायालयीन प्रक्रिया यांसह पुढील प्रगतीविषयी माहिती कळवील.
१२) बालकांसंबंधातील विशेष पोलीस पथक स्थानिक पोलीस किंवा आधार देणारी व्यक्ती यांनी, बालक व त्याचे मातापिता किंवा पालक किंवा बालक ज्याच्यावर विश्वास ठेवते आणि त्याला ज्याच्याबद्दल आत्मविश्वास वाटतो अशी अन्य व्यक्ती यांना पुरवावयाच्या माहितीमध्ये पुढील बाबींचा समावेश असेल. परंतु अशी माहिती पुढील बाबींपुरतीच मर्यादित नसेल;
एक) आपत्कालीन व संकटमयी मिळणाऱ्या सार्वजनिक व खासगी सेवांची उपलब्धता;
दोन ) फौजदारी खटल्यात अंतर्भूत असलेले प्रक्रियात्मक टप्पे
तीन) बळी पडलेल्या बालकांना नुकसानभरपाईच्या लाभांची उपलब्धता.
चार) बळी पडलेल्या बालकाला कळविणे उचित असू शकेल आणि तपासात अडथळा होणार नाही या मर्यादेपर्यंत गुन्ह्याच्या तपासाची स्थिती.
पाच) संशयित अपराधीला अटक;
सहा) संशयित अपराधीच्या विरोधात दोषारोष दाखल करणे;
सात) बालकाला एकतर न्यायालयात हजर राहण्याची आवश्यकता असेल किंवा बालक तेथे हजर राहण्यासाठी हक्कदार असेल असे न्यायालयीन कार्यवाहीचे वेळापत्रक;
आठ) अपराधीला किंवा संशयित अपराधीला जामीन मिळणे, त्याची सुटका किंवा स्थानबद्धता;
नऊ) न्याय चौकशीनंतर अधिमत देणे;
दहा) अपराधीला झालेली शिक्षा.
*टिप :या वेबसाईट वरील कंटेंट किंवा माहिती ही केवळ शिक्षण किंवा ऐज्यूकेशनल वापरासाठी आहे, तरी याचा कुठेही कायदेशीर कारवाई करीता वापर करु नये तसेच या मध्ये काही चुका आढळल्यास त्यासाठी प्रकाशक किंवा वेबसाईट चे मालक जबाबदार असणार नाहीत, चुका निदर्शनास आणून दिल्यास सुधारण्याचा प्रयत्न केला जाईल.
No feedback yet
Form is loading...